26 september 2025 - Psalm 148: Looft de Heilige!

Psalm 148: HaLeLoe YHVH – Looft de Heilige!

Download/print

De psalmen bidden.

God lofprijzen, God loven.
Weten we wat het betekent om te prijzen, lof te zingen, te vereren?

Prijzen is tegenwoordig erg goedkoop. Alles wat het leven comfortabel maakt, of wat we dagelijks nodig -en niet nodig- hebben, wordt constant ‘geprezen’. In de reclamewereld zien we dit gebeuren met gemaakt enthousiasme en het gebeurt zo overdadig dat we er ongevoelig voor worden. Uiteindelijk draait het erop uit dat al het loven leeg wordt. Zijn er nog wel superlatieven over voor God? Ze zijn allemaal verspild aan  etenswaren en voedingssupplementen. Er is geen woord meer over voor onze verering van Hem die alleen Heilig is. We bidden om van alles en we verwonderen ons erover dat ons gebed vaak dood is. Het gebed heeft dan vooral belang vanwege van alles waar we ons zorgen over maken. Maar we beseffen niet dat we God werkelijk nodig hebben, waardoor wij het nodig hebben hem te loven.

Het is goed mogelijk dat ons gebrek aan interesse in de psalmen een gebrek aan interesse in God verbergt. Daar wij niet werkelijk geïnteresseerd zijn in het lof prijzen van Hem die Heilig is, realiseren we ons niet wie Hij is. Want als je eenmaal bewust wordt wie God werkelijk is, en als je beseft dat Hij die Almachtig is en oneindig Heilig ‘grote dingen aan ons heeft gedaan’, is de enig mogelijke reactie te roepen in vreugde die losbarst uit de diepte van ons wezen, in verbazing over de overweldigende goedheid van God voor de mens. 
De psalmen komen voort uit dergelijke uitroepen – uitroepen van verwondering, overweldiging, angst en grote vreugde. De concreetheid van hun hartstochten maakt sommige psalmen onsamenhangend en gevoelloos. Hun spontaniteit maakt ze tot liederen zonder concreet doel. Ze zijn geen blauwdruk voor extase. Ook zijn de psalmen ruig en ontnuchterend. Hun emoties zijn gecontroleerd, waardoor juist de intensiteit toeneemt. Voeg daar de nog eenvoudigere soberheid bij waarmee het Psalter in de traditie wel wordt gebruikt en we zien dat de ware en ontzagwekkende impact van de psalmen begraven is op een heel diep geestelijk niveau, en dat wij op dát niveau moeten bidden om door de Psalmen te worden ‘aangeraakt’.
Dat de psalmen een grote diepgang in zich dragen wil niet zeggen dat ze esoterisch zijn. Je hoeft geen bijzonder talent te hebben ontwikkeld om ze te kunnen waarderen. Maar eenvoud, liefdevolle aandacht en vertrouwen, en voldoende vrij zijn van de vooroordelen van onze tijd stelt ons in staat om de andersoortige beelden uit een oude tijd te ervaren en waarderen. 

Als wij God loven, zegt Augustinus, is er enige ordening van belang. Laat onze lofprijzing geestelijk zijn met wakkere aandacht. En laat je niet meenemen door emoties. Maar wees ook niet zo ‘objectief’ dat er niets persoonlijks meer is in het gebed. Wend je noch naar rechts, noch naar links, opdat je op de rechte weg blijft: ‘de beste weg is te zoeken naar de weg van lofprijzing in de Schriften.’ (Melius iter laudis in Scripura Dei quarimus.)
Augustinus voegt hieraan toe dat God ons leert hem lof te prijzen in de psalmen, niet  omdat Hij hiermee iets zou krijgen, maar opdat wij beter worden gemaakt.  
Als we God lof-prijzen in de psalmwoorden kunnen we Hem beter leren kennen. Als we Hem beter kennen kunnen we Hem meer liefhebben, en als we Hem meer liefhebben vinden we onze levensvreugde in Hem. 
‘Omdat Hij wist dat dit ons ten goede zou komen maakte Hij Zichzelf nog liefdevoller door Zichzelf te loven.’ Deze woorden uit het commentaar van Augustinus op psalm 144 zijn door anderen toegevoegd aan zijn De Doctrina Christiana, waar hij zegt: ‘God wil dat wij Hem liefhebben niet omdat Hij daardoor iets zou verkrijgen, maar opdat zij die Hem liefhebben een eeuwige beloning ontvangen. En deze beloning is God Zelf, die wij liefhebben.” (De Doct. Christ. I:29). 

De psalmen leren ons wat contemplatie is, die voorbij gaat aan bespiegeling en meditatie. De psalmen zijn geen abstracte verhandelingen over de goddelijke natuur. Wij leren God niet in de psalmen kennen door verschillende concepten van Zijn goddelijkheid te analyseren, maar door Hem lof te prijzen en lief te hebben.  De psalmen, die lofzangen zijn, openbaren alleen hun volle betekenis aan hen die ze gebruiken om God te loven. 
Om de psalmen te begrijpen moeten wij de gemoedstoestanden die zij uitdrukken ‘begrijpen’ met ons hart. Wij moeten ze ter ere van God zingen en ons geheel de inhoud eigen maken. 
Dus, concludeert Augustinus, moet ons eeuwige leven van lofprijzing hier in deze tijd op aarde beginnen. Heel ons denken en mediteren in dit leven moet zich centreren rond de lofprijzing van God ‘omdat de uiterlijke vreugde van ons toekomstige leven de lofprijzing zal zijn, en niemand kan voor dat toekomstige leven gereed gemaakt worden die zich niet geoefend heeft in de lofprijzing in dit huidige leven.’ (Commentaar op ps 148). 
‘Laat er dan geen dag voorbij gaan waarop ik U prijs’ voegt Augustinus toe. Wij moeten Hem loven, zowel in verdriet als in vreugde, omdat ‘als we niet ophouden Hem te prijzen, zelfs als we neerslachtig of verdrietig zijn, dan toch alles goed zal zijn voor ons bij God’ (Commentaar op ps 144).
Waarom is dat zo? Omdat de psalmen niet alleen onze geest vormen naar hun geest , omdat ze niet alleen onze gedachten en gevoelens op God richten, maar ze grondvesten ons in God, zij verenigen ons met Hem in Christus. Maar zij doen dit alleen als ons hart hun gedachten volgt en ze terugbrengt in de geïnspireerde bron waaruit ze tot ons zijn gekomen. Daarom moeten de gevoelens van de psalmist, die de gedachten en gevoelens van God Zelf zijn, ons leiden in het verborgen heiligdom van God. Waar onze schat is, daar zal ook ons hart zijn. De functie van de psalmen is om ons God te openbaren als de ‘schat’ die we liefhebben omdat Hij eerst ons lief had, en ons hart en onze ziel te beschermen in de diepten van Zijn oneindig Licht. Daarom brengen de psalmen ons naar contemplatie.


Uit: ‘Praying the psalms’ door Thomas Merton (blz 10 – 14)
(vrij vert.  KvB).